Một trong những việc nhức đầu nhất trên đời là phải chọn giữa hai phương án kiểu kẻ 8 lạng, người 800 gam.
- Mình có nên tiếp tục mối quan hệ không-ổn-cho-lắm hiện tại, hay chia tay để tìm người phù hợp hơn? Nhỡ mãi không tìm được ai phù hợp hơn thì sao? Nhưng mà, nhỡ ở lại và chuyện tình cảm này cũng chẳng bao giờ khá khẩm hơn thì sao?
- Mình có nên thuê căn nhà đẹp, nhưng gần chợ, ồn ã? Hay chọn thuê một căn khác kém đẹp, nhưng lại ở một khu yên tĩnh hơn?
- Mình nên nhảy qua một công việc mới có tương lai thăng tiến? Hay ở lại chỗ làm hiện tại – tuy cơ hội thăng tiến mù mịt, nhưng đồng nghiệp siêu ổn áp và đi làm mỗi ngày đều vui?
- …
Việc phải đưa ra quyết định trong những tình huống như trên khá mệt mỏi, vì ta thường tưởng rằng: giống như trong truyện thần thoại, ta đang đứng trước hai cánh cửa, một cánh mở ra thiên đàng, một cánh dẫn xuống địa ngục. Tức là, một cách bản năng, chúng ta phóng đại sự lý tưởng của lựa chọn đúng, và hậu quả của lựa chọn sai.
Nhưng nghĩ mà xem, sự khác biệt giữa hai phương án có cực đoan đến thế không?
Có hai chiến lược để giảm cơn đau đầu trong tình huống này: phân tích lạc quan, và phân tích bi quan.
Phân tích theo hướng lạc quan thì, chúng ta đau đầu vì tất cả các lựa chọn đều có khía cạnh tích cực (chứ nếu một phương án tốt hơn hẳn, thì ta đã chẳng phải đau đầu).
- Ở lại mối quan hệ hiện tại thì an toàn và thoải mái, bước vào một mối quan hệ mới thì thú vị và đầy hứa hẹn.
- Căn nhà đẹp thì mát mắt, căn nhà ở khu yên tĩnh thì thanh bình.
- Công việc hiện tại cho phép ta tận hưởng trải nghiệm đi làm mỗi ngày, sống trọn trong hiện tại, nhưng công việc mới lại hứa hẹn một tương lai sáng sủa hơn về lâu dài.
- …
Bất kể chọn phương án nào, kiểu gì chúng ta cũng có điều gì đó để hài lòng.
Ngược lại, nếu lập luận theo hướng bi quan, thì dù ta chọn con đường nào, kiểu gì cũng có điều gì đó làm ta không vừa ý. Nghĩ mà xem.
- Người yêu hiện tại làm mình buồn bực đấy; nhưng chắc gì người mới, yêu lâu vào không làm mình khó chịu?
- Về chỗ ở, dù chọn ở nhà đẹp gần chợ, hay nhà kém đẹp nơi yên tĩnh, ta cũng sẽ phải đối mặt với những bất tiện riêng.
- Tương tự như vậy, những gì mình đang bất mãn ở công việc hiện tại có thực sự được giải quyết nếu mình chuyển sang công việc mới không? Bên cạnh đó, sự thật là đã đi làm thì sẽ có thử thách, kể cả khi ta có một công việc trong mơ.
- …
Nói cách khác, mọi thứ chắc chắn sẽ có khía cạnh tồi tệ, dù cho ta chọn cái nào.
Áp lực khi phải lựa chọn xuất phát từ ảo tưởng rằng chỉ có một con đường duy nhất dẫn đến hạnh phúc, và bất kỳ lựa chọn nào khác đều là sai lầm.
Nhiều khi, mọi lựa chọn trên bàn đều là 7/10 cả. Vậy thì cậu chọn bừa một cái đi, rồi nỗ lực để biến cái cậu đã chọn thành 10/10?
