1.
Cậu có từng trải nghiệm đi xe khách đến bến Nước Ngầm (Hà Nội) bao giờ chưa?
3 năm đại học ở Hà Nội, gần như tuần nào tớ cũng về Hải Phòng với ba mẹ. Và nghiễm nhiên, bến Nước Ngầm trở thành trạm dừng chân quen thuộc vào mỗi cuối tuần với tớ.
Chuyện là, mỗi lần di chuyển ra cổng phía đường Giải Phóng, tớ đều nín thở bóp cò vì rén trước sự chèo kéo của các tài xế ở cổng. Có những người chặn đường, kéo tay, thậm chí từng có hai tài xế to tiếng giành khách ngay trước mặt tớ. Hiểu rằng các tài xế cũng vì miếng cơm manh áo cả, nhưng tớ vẫn sợ. Nếu từng trải nghiệm bến xe khách, chắc cậu cũng ít nhiều hiểu cảm giác này.
2.
Gần đây tớ lờ mờ nhận ra: từ thời khắc mở mắt chào ngày mới là ta bắt đầu bị chèo kéo, không bởi tài xế nữa, mà bởi n loại “cò” của thế kỷ 21.
Từ trên mạng đến ngoài đường, đủ loại “cò” quảng cáo “hét vào mặt” ta rằng:
- Da bạn chưa đủ trắng, bạn cần mua kem dưỡng X mới đạt chuẩn về sự xinh đẹp.
- Cuộc đời bạn chưa đủ thú vị, bạn cần trải nghiệm tour du lịch Y mới không phí hoài tuổi trẻ.
- Tự bạn không đủ khả năng tìm việc làm đâu, bạn cần mua gói dịch vụ mentoring Z mới đủ hành trang để kiếm việc làm tốt sau khi ra trường.
Tóm lại là bạn chưa đủ tốt, bạn cần mua sản phẩm/dịch vụ của chúng tôi nữa thì mới hoàn hảo.
Mở Internet, đủ loại “cò” công nghệ – các nền tảng giải trí, mạng xã hội… – thuê hàng trăm ngàn kỹ sư công nghệ để xây dựng các thuật toán để hút ta ở lại trên nền tảng của họ càng lâu càng tốt.
Meta (tập đoàn mẹ của Facebook, Instagram, WhatsApp…) đo lường hiệu quả kinh doanh thế nào? Mở báo cáo thường niên của Meta, chẳng khó để ta thấy ngay những KPI đầu tiên là: số lượng người dùng có hoạt động hàng tháng/ hàng ngày. Tức là, với Meta, càng nhiều người dùng là càng hiệu quả.
Năm 2017, CEO của Netflix từng tuyên bố rằng Netflix không cạnh tranh với YouTube, hay Amazon Video; đối thủ thực sự của Netflix là… giấc ngủ của người dùng: “Bạn tìm thấy một bộ phim mà bạn cảm thấy sống chết phải xem, thế là bạn chọn thức khuya. Như vậy, chẳng phải đối thủ cạnh tranh thực sự của chúng tôi là GIẤC NGỦ sao?”
3.
Thế kỷ 21 là một thế giới nơi từng giây từng phút, ta bị chèo kéo bởi n thế lực “cò”. Mỗi dịch vụ, sản phẩm ngoài kia đều cố gắng lôi chúng ta về hướng của họ, thực hiện mục tiêu của họ, chứ không đơn thuần phục vụ ta theo cách ta muốn. Chẳng khác lắm so với việc bước ra cổng bến xe Nước Ngầm, và gặp hàng chục người tài xế lao vào chèo kéo mình lên xe của họ, nhỉ?
Câu hỏi đặt ra là: Ta nên sống thế nào trong một thế giới như vậy đây?
