Disclaimer: Bài viết hoàn toàn là góc nhìn cá nhân tớ, mang tính tham khảo, không phải là chân lý.
Những gì xã hội nói với ta
Hẳn mỗi người chúng ta đều từng nghe đến, thậm chí hiểu rõ, tử vi, bói chỉ tay, nhân tướng học, chiêm tinh học, thần số học… – những bộ môn (được cho rằng) có thể cho ta biết được điều gì đó về cuộc đời, về tương lai, về số mệnh. Điểm chung là các thông tin số mệnh này đều được tính toán dựa trên dữ kiện trong quá khứ, và thường không thể thay đổi: ngày sinh tháng đẻ, bộ phận cơ thể… Kiểu: “Vì bạn sinh ra là a, nên cuộc đời bạn sẽ b.”
Nhưng các cụ cũng để lại cho ta khái niệm “Gieo nhân nào gặp quả nấy” / “Nghiệp quả báo ứng”. Quả có thể đến trong kiếp này, hoặc qua nhiều kiếp, nhưng chắc chắn gieo nhân tốt thì gặp quả tốt, gieo nhân xấu sẽ gặp quả xấu. Tóm lại: “Nếu bạn hành động x, cuộc đời bạn sẽ gặp y”.
Thế hai niềm tin trên có đối nghịch nhau không? Nếu đã sinh ra với một số mệnh – định sẵn, thì sao lại có tương tác nhân quả – thay đổi – nữa?
Góc nhìn của tớ
Từ hồi cấp 2, tớ cứ nghĩ mãi về một liên tưởng thế này.
Cậu biết khi khởi động một thiết bị điện tử, cái điện thoại chẳng hạn, thì ban đầu máy sẽ có các cài đặt mặc định đúng không? Rồi sau đó, tuỳ theo nhu cầu từng người dùng, ta có thể chỉnh hình nền, nhạc chuông, độ sáng tối màn hình, cài app…
Nếu ví von cuộc đời ta là một cái máy, thì “số mệnh” (được các bộ môn tâm linh chỉ ra) giống như cài đặt mặc định ban đầu vậy. Ta có thể bắt đầu với một loạt cài đặt mặc định. Nhưng các cài đặt đều có thể được/ bị điều chỉnh ở mức độ nào đó qua các hành động và quyết định của bản thân trong cuộc đời.
Vì sao số mệnh học có vẻ đã đúng qua hàng ngàn năm như vậy (đúng thì mới nhiều người tin, và lưu truyền đến ngày nay chứ), mà giờ ta lại nói câu chuyện về thay đổi và sự chủ động?
Tớ lại mạo muội có một lý giải, sử dụng hình ảnh iPhone. Trước đây, khi chỉnh lockscreen (màn hình khoá), người dùng iPhone chỉ có thể thay duy nhất hình ảnh, không thể tuỳ chỉnh phần chữ (ngày, giờ, giao diện noti… đều mặc định màu trắng) – đơn giản vì nhà sản xuất chưa phát triển tính năng đó. Nhưng từ iOS 16 trở đi ngoài thay ảnh nền, ta còn có thể tuỳ chỉnh phông chữ, màu chữ hiển thị. Từ giờ, người dùng iPhone sẽ không còn nỗi sợ chọn ảnh màu sáng quá, không nhìn thấy ngày giờ trên lockscreen nữa.
Tương tự, ngày xưa, do khoa học chưa phát triển, có xã hội có nhiều ràng buộc, nên một người khó có thể tuỳ chỉnh các cài đặt cuộc đời mình. Phiên bản cuộc đời họ, vì thế sẽ khá giống với bản cài đặt mặc định ban đầu. Còn trong thế giới hiện đại, mỗi cá nhân có rất nhiều quyền năng để tuỳ chỉnh các cài đặt trong cuộc đời mình. Hệ thống phúc lợi xã hội tốt, Internet, cơ hội học tập, các phong trào nhân quyền… làm cho mọi thứ dễ dàng hơn.
Ví dụ đơn giản:
- Năm chục năm trước, một đứa con gái sinh ra ở Hải Phòng, thì gần như chắc chắn sẽ gắn bó với Hải Phòng cả cuộc đời. ⇒ “Sinh ra là số mệnh gắn với Hải Phòng rồi”.
- Thế kỷ 21, một đứa con gái sinh ra ở Hải Phòng, hoàn toàn có thể đi học ở Hà Nội, rồi vào Sài Gòn làm việc ngon ơ. ⇒ “Sinh ra là một chuyện, trong cuộc đời mình còn có thể tuỳ chỉnh nhiều thứ lắm.”
Tuy nhiên, cũng theo mạch analogy này, tớ có một lưu ý: Khả năng tuỳ chỉnh cài đặt cuộc đời trong thế giới hiện đại, bên cạnh các tính năng do nhà sản xuất (thời thế, xã hội) cung cấp, còn phụ thuộc vào khả năng của cá nhân người dùng nữa. Cùng cái iPhone, nhưng có những người tuỳ chỉnh bét nhè để iPhone hoạt động theo ý mình, có những người loay hoay mãi không biết đổi cái password. Yếu tố “khả năng của người dùng” là rất quan trọng nha.
Kết lại
Có một video rất hay về lựa chọn, kỳ vọng, và định nghĩa thành công (bên dưới). Trong đó có một câu thế này: “Every destiny is made of decisions, every decision is made with a goal in mind. Your destiny is only what you do.”
Vậy lời khuyên là gì?
- Ghi nhớ rằng: Mình có thể sinh ra với bộ cài đặt mặc định X, nhưng mình hoàn toàn có khả năng tuỳ chỉnh đống cài đặt cuộc đời đó.
- Không ngừng cập nhật iOS đời mới nhất – tức là cập nhật thông tin về tình hình thế giới, xã hội và nắm bắt những cơ hội thế giới hiện đại đưa đến cho mình.
- Không ngừng nâng cao khả năng “tuỳ chỉnh” cuộc đời của bản thân.
Cuộc đời này chỉ thực sự không thay đổi được nữa khi chúng ta đăng xuất khỏi thế giới mà thôi.
